ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ
( Περὶ τοῦ μὴ δεῖν δανείζεσθαι )
«Ο δανεισμός είναι πράξη υπέρτατης αφροσύνης και μαλθακότητας»! Το είπε ο Πλούταρχος τον 1ο μ.Χ. αιώνα και να που έφθασε η στιγμή να εκτιμηθούν οι λόγοι του.
«Εχεις; Μη δανείζεσαι γιατί δεν σου λείπουν. Δεν έχεις; Μη δανείζεσαι γιατί δεν θα ξεπληρώσεις το χρέος σου»,
«Οι οφειλέτες είναι δούλοι όλων των δανειστών τους. Είναι δούλοι δούλων αναιδών και βάρβαρων και βάναυσων».
Και οι δανειστές «Μετατρέπουν την αγορά σε κολαστήριο για τους δύσμοιρους οφειλέτες, σαν όρνεα τους κατακρεουργούν και τους κατασπαράζουν βυθίζοντας το ράμφος στα σωθικά τους»...
Το κείμενο δεν γράφτηκε τυχαία. Η Αθήνα και οι άλλες ελληνικές πόλεις μαστίζονταν από τις συνέπειες της υπερχρέωσης, όταν ο Πλούταρχος περί το 92 μ. Χ αποφάσισε να μιλήσει μπροστά σε ακροατήριο για τις σοβαρές συνέπειες του δανεισμού.
Σε ποιούς ήταν χρεωμένοι τότε οι άνθρωποι; Σε δικούς τους αλλά κυρίως σε ξένους πιστωτές ως επί το πλείστον Ρωμαίους.
«... κουβαλώντας μαζί τους σάκους και συμφωνητικά και συμβόλαια σαν δεσμά εναντίον της Ελλάδος, την οργώνουν από πόλη σε πόλη και σπέρνουν χρέη που πολλά βάσανα φέρνουν και πολλούς τόκους, και που δύσκολα ξεριζώνονται ενώ οι βλαστοί τους περικυκλώνουν τις πόλεις, τις εξασθενούν και τελικά τις πνίγουν», λέει παραστατικά ο Πλούταρχος.
Και τι προτείνει;
«Φύγε να γλυτώσεις από τον εχθρό και τύραννό σου, τον δανειστή που θίγει την ελευθερία σου, βάζει πωλητήριο στην αξιοπρέπειά σου κι αν δεν του δίνεις, σε ενοχλεί· αν πουλήσεις, ρίχνει την τιμή· αν δεν πουλήσεις σε αναγκάζει· αν τον πας στο δικαστήριο προσπαθεί να επηρεάσει την έκβαση της δίκης· αν του ορκίζεσαι σε προστάζει· αν κρατάς την πόρτα κλειστή στήνεται στο κατώφλι και σου βροντά αδιάκοπα...».
Αλλά ο Πλούταρχος δεν κατακεραυνώνει μόνον τους πιστωτές.
Δεν φταίει μόνον ο δανειστής.
Ευθύνεται πρωστίστως ο δανειζόμενος με την άφρονα συμπεριφορά του και την επιθυμία του για πολυτέλεια και τριφυλή ζωή
«Διότι χρεωνόμαστε για να πληρώσουμε όχι το ψωμί και το κρασί μας, μα εξοχικές κατοικίες, δούλους, μουλάρια, ανάκλιντρα και τραπεζώματα... ».
Κι αν ο Πλούταρχος κατακεραυνώνει έτσι τους συγχρόνους τους, τι θα έλεγε για... τα εορτοδάνεια και τα δάνεια για καλοκαιρινές διακοπές, που διαφημίζονταν από τις Τράπεζες μέχρι πρότινος βρίσκοντας φυσικά, πολλούς «αγοραστές». Και το αποτέλεσμα ποίο είναι;
«Για να διατηρήσουμε την ελευθερία μας ενώ έχουμε συνάψει δάνεια κολακεύουμε ανθρώπους που καταστρέφουν σπιτικά, γινόμαστε σωματοφύλακες τους, τους καλούμε σε γεύματα, τους προσφέρουμε δώρα και τους πληρώνουμε φόρους».
«Ανθρωπος που μπλέκει μια φορά, μένει χρεώστης για πάντα και σαν το άλογο που του έχουν φορέσει χαλινάρι, δέχεται στη ράχη του τον έναν αναβάτη μετά τον άλλον»
Προβλέπει ο μεγάλος συγγραφέας της αρχαιότητας και ας βγει κάποιος να αντιπαραθέσει, ότι δεν έχει δίκιο...
Όμως εμείς δεν διδαχθήκαμε απο την σόφια τους, δεν πήραμε τίποτε απο την διαχρονική εμπειρία τους..
ΠΕΡΙ ΦΙΛΟΠΛΟΥΤΙΑΣ
Επειδη ζουμε σε εποχη που το χρημα ασκει ελενχο περισσοτερο απο ποτε,και ολοκληρη η ζωη μας εξαρταται απο αυτο,ειναι πολυ ενδιαφερον να δουμε λιγο και την αντιληψη των Ελληνων στο θεμα αυτο(εχουμε και οικονομικη κριση...).Θα παραθεσω πληροφοριες και αποψεις που αναφερονται στο εργο Περι φιλοπλουτιας του Πλουταρχου,εναν απο τους πιο σημαντικους φιλοσοφους της Ελληνικης κληρονομιας.Αντικειμενο της συγκεκριμενης πραγματειας ειναι η περιγραφη της συμπεριφορας των ανθρωπων που ειναι κατα διαφορους τροπους προσκολλημενοι στο χρημα.Θα εξεταστουν συμπεριφορες απο το ενα ακρο της συσσωρευτικης φιλοπλουτιας του "μυρμηγκιου"εως και την επιθετικη φιλοπλουτια του "θηριου".Ο κινδυνος επιδιωξης αγαθων περα απο τα αναγκαια για την ζωη,και η θεωρηση του πλουτου ως αυτοσκοπου,καταδικαζεται ρητα απο τους Ελληνες και ο Αριστοτελης καταληγει στην αποψη πως η φιλαργυρια ειναι αθεραπευτη και λιγοτερο συγγενης της ανθρωπινης φυσης απο οτι η ασωτεια.Χαρακτηριστικο δε του διλαργυρου ειναι πως υπομενει την ντροπη για χαρη του κερδους..
Πραγματικα κανεις δεν ειναι τοσο φτωχος οσον αφορα τα πραγματα που επαρκουν και ειναι ελευθερα στη φυση.Οι περισσοτεροι μπαινουν σε χρεη για την αγορα καποιας πολυτελης κατοικιας,αγορα χωραφιων,και γενικοτερα πολυτελων λοιπων πραγματων.Στο τελος ομως οσοι επιθυμουντα αχρηστα και τα περιττα δεν μπορουν εν τελει να συγκρατησουν ουτε τα αναγκαια.Ο πλουτος κανει τους ανθρωπους ενω εχουν περισσοτερα απο τα αρκετα να επιθυμουν ακομα πιο πολλα,και σε αυτην την περιπτωση δεν ειναι δυνατον να αλλαξει η κατασταση με περισσοτερο χρυσαφι.Το παθος ουσιαστικα ειναι η η φιλοπλουτια που βρισκεται μεσα στον ανθρωπο εξαιτιας της λανθασμενης και αλογης κρισης του,και αν δεν καταφερει με καποιο τροπο να αποβαλλει αυτην την εμπορικη θεαση απο την ψυχη του δεν θα καταφερει να ειναι ποτε εγκρατης στα απαραιτητα.Οταν ενας ανθρωπος λιωνει για να αποκτησει πλουτη και ΔΕΝ ΔΙΣΤΑΖΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑ ΑΤΙΜΟ Η ΑΔΙΚΟ ΜΕΣΟ που συμβαλλει στην αποκτηση πλουτου,τι αλλο μπορουμε να πουμε εκτος απο το οτι πασχει απο ψυχικη νοσο?Την ψυχικη πενια αυτου του ανθρωπου δεν θα την γεμισει ουτε η οικογενεια,ουτε οι φιλοι,ουτε τιποτα αλλο.
Ο Σολων ελεγε πως για τον ανθρωπο δεν υπαρχει τερμα στον πλουτο,ο φυσικος πλουτος ομως ειναι συγκεκριμενος και παντα εχει τελος με γνωμονα την αναγκη.Ιδιον της φιλαργυριας ειναι πως αντιμαχεται την ιδια την ικανοποιηση της.Επιβαλλει την αποκτηση αλλα εμποδιζει την χρησιμοποιηση,διεγειρει την επιθυμια αλλα αφαιρει την ευχαριστηση.Δημιουργει την αναγκη της αποκτησης με φιλικη διαθεση προς την πολυτελεια αλλα ταυτοχρονα την χρηση των χρηματων σαν τσιγκουνης.Με χαρακτηριστικη ειρωνεια ο Στρατονικος χλευαζει την νοοτροπια μερικων να φτιαχνουν οικοδομηματα σαν να ειναι αθανατοι και να παραθετουν γευματα σαν να προκειται να πεθανουν σε λιγο!Διοχετευει λοιπον ο πλουτος τον ακρατο υλισμο και την απολυτη ηθικη οπισθοδρομηση που σε συνδιασμο με την συνχρονη ψυχικη και πνευματικη κενοτητα που επιφερει η ραγδαια εξελιξη της τεχνολογιας και κατ'επεκταση της διαφημησης των παραγωμενων υλικων,επερχεται απογοητευτηκο αποτελεσμα..Γι'αυτο λοιπον ειναι το πιο σημαντικο πραγμα η παιδεια που θα σε βοηθησει να διατηρησεις το μετρο στις καταστασεις και με την φρονηση που θα σου δωσει, θα χρησιμοποιησεις επικοδομητικα το χρημα χωρις να σε χρησιμοποιει αυτο.
Εδω ομως ειναι το δυσκολο κομματι.Η παιδεια των νεων ανθρωπων,οι οποιοι ειναι το αμεσο μελλον της κοινωνιας,ειναι ανυπαρκτη και δυστηχως προτρεπτικη προς τον πλουτισμο.Η κοινωνια μας και πιο ειδικα η οικογενεια,εμφυτευει μεσω των κοινωνικων προτυπων και τις αντιληψεις της την φιλαργυρια και την υποδουλωση.Προτροπες οπως "..να κερδιζεις,να εισαι φειδωλος,να κοιτας πως να κανεις αμακα,οσο εχεις τοσο αξιζεις κ.τ.λ"μαθαινουν τα παιδια να μην θαυμαζουν τιποτα αλλο εκτος απο τα χρηματα ,και να μην ζουν για τιποτα αλλο εκτος απο το να μεγαλωσουν τις περιουσιες τους.Φυσικα αυτο οδηγει στον απολυτο εγωισμο και φτανουν να θεωρουν εμποδια μεχρι και τους γονεις..Με ολες τις ασχολιες που προσαρμοζεται ο ανθρωπος που επιδιωκει τον πλουτισμο μαραινεται η αγαπη για τους αλλους,η υπερηφανεια,η φιλοδοξια και η δικαιοσυνη.Και ολη αυτη η αδικια και η οργη εναντιων των υπολοιπων ερχεται ως αποτελεσμα του οτι η ευδαιμονια του πλουτου χωρις θεατες και μαρτυρες δεν ειναι τιποτα,γιατι ο πλουτος ειναι τυφλος(Οπως δηλωνει και ο ορισμος που προερχεται απο τον πλουτωνα).Οταν ενας ανθρωπος ετοιμαζεται να γευματισει μονος του η' με την γυναικα του τρωει απλα,ενω οταν περιμενει αλλους,τοτε αποκτουν νοημα τα χρυσα κουταλια και τα ακριβα ρουχα..Την σωφροσυνη ομως την χρειαζεται καποιος ειτε δειπνει μονος του ειτε κανει γιορτινα τραπεζια....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου