ΣΥΝΕΝΤΕΞΗ - http://www.imerisia.gr/
Βικτόρια Χίσλοπ // συγγραφέας
Είναι μία από τις πλέον διακεκριμένες σύγχρονες Βρετανίδες συγγραφείς. Τα μυθιστορήματά της κερδίζουν όχι μόνο εγκωμιαστικές κριτικές, αλλά και ευρύτατη αποδοχή από τους αναγνώστες σε παγκόσμια κλίμακα, με την Ελλάδα να είναι σχεδόν μόνιμα το σκηνικό των ιστοριών της.
Το πρώτο της μυθιστόρημα «Το Νησί» παρέμεινε στο νούμερο ένα της λίστας ευπώλητων βιβλίων στην Αγγλία επί οκτώ διαδοχικές εβδομάδες, έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες, στη χώρα μας αποτελεί το κορυφαίο μπεστ σέλερ όλων των εποχών, ενώ γυρίστηκε κι ένα από τα καλύτερα τηλεοπτικά σίριαλ. Η Βικτόρια Χίσλοπ μιλά στην «ΗτΣ» για την Ελλάδα της κρίσης, το Brexit και την οργή που νιώθει γι’ αυτό, την πολιτική και τη συγγραφή βιβλίων εμπνεόμενη από τη χώρα μας. Και τονίζει με νόημα: «Με γοητεύει περισσότερο από την αρχαιοελληνική κουλτούρα η σημερινή. Το υπέροχο φαγητό, η μουσική, τα τοπία».
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ // στον Γιώργο Βαϊλάκη
Ποια είναι η γνώμη των Βρετανών για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια με την κρίση;
«Για τους περισσότερους ανθρώπους η μεγαλύτερη επιρροή στη σκέψη τους προέρχεται από τις ειδήσεις των μέσων μαζικής ενημέρωσης- είτε είναι η τηλεόραση, είτε οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο, το ίντερνετ. Και η εμπειρία που διαθέτω μου λέει ότι οι άνθρωποι τείνουν να ενισχύουν τις απόψεις που έχουν ήδη διαμορφώσει από την πηγή της πληροφόρησης που έχουν ήδη επιλέξει. Εκείνοι που πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι θύμα εξωτερικών παραγόντων ακόμα το πιστεύουν, όπως ακριβώς οι άλλοι που πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι υπεύθυνη για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει εξαιτίας της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης. Συνεπώς, δεν υπάρχει μία απάντηση - κάθε φορά εξαρτάται από το ποιον ρωτάς».
Κρίση δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα. Υπάρχει μια αυξανόμενη πολιτική κρίση σε όλη την Ευρώπη. Η απόφαση του βρετανικού λαού για αποχώρηση από την Ε.Ε. προκάλεσε μεγάλο σοκ. Τι έχετε να πείτε για το Brexit;
«Αυτό είναι απολύτως αληθές -ότι η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο- βρισκόμαστε όλοι σε μια κατάσταση αβεβαιότητας, ενδεχομένως σε μια κρίση - αν και πιστεύω ότι η λέξη "κρίση" είναι πολυχρησιμοποιημένη. Για μένα η "κρίση" έχει μια παροδικότητα και δεν είναι μια κατάσταση που διαρκεί χρόνια ολόκληρα. Η απόφαση να πάμε σε δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρώπη, ελήφθη με ελαφρότητα και επιπολαιότητα - και ήταν ένα τεράστιο λάθος. Ο Κάμερον φέρει την ευθύνη γι’ αυτήν απερίσκεπτη βλακεία - είναι πραγματικά απίστευτο το μέγεθος της καταστροφής που έχει προκαλέσει. Αλλά δεν με εξέπληξε το αποτέλεσμα, παρόλο που το φοβόμουν. Η καμπάνια για «Να φύγουμε» ήταν ισχυρή και πειστική και απευθύνθηκε στα χαμηλότερα ένστικτα των ψηφοφόρων (μια απέχθεια για τον «ξένο» και μια προθυμία να πιστέψουμε ψέματα για λεφτά που θα ήταν διαθέσιμα για δημόσιες υπηρεσίες). Η καμπάνια του «Να μείνουμε» ήταν αδύναμη και αυτάρεσκη, γι’ αυτό και το αποτέλεσμα δεν με εξέπληξε.
Ηταν σαν να παρακολουθείς ένα αυτοκινητικό ατύχημα σε αργή κίνηση. Και να ’μαστε τώρα εδώ, να μας ενημερώνουν ότι το Brexit θα στοιχίσει στην οικονομία μας 60 δισεκατομμύρια λίρες.
Συνολικά για τη χώρα είναι μια καταστροφή. Και προσωπικά για μένα είναι επίσης μια καταστροφή επειδή πιστεύω στην ιδέα της Ευρώπης και αυτοπροσδιορίζομαι περισσότερο ως Ευρωπαία, παρά ως Βρετανίδα. Η ιδέα ότι αυτό θα μου το στερήσουν, με εξαγριώνει.
Ελπίζω να πάρω την ελληνική υπηκοότητα, ώστε να εξακολουθήσω να είμαι Ευρωπαία! Πάντως, πολιτικά μου φαίνεται πιο σημαντικό από οποιαδήποτε άλλη φορά ότι οι χώρες της Ευρώπης πρέπει να συνεργαστούν όσο αρμονικά γίνεται, αντί τελικά να χωριστούν σε μικρότερες μονάδες. Είμαι βέβαιη ότι η Ρωσία, η Κίνα και ενδεχομένως ακόμα και η Αμερική του Τραμπ να γίνουν αρκετά ευτυχείς εάν δουν την Ευρώπη να διαλύεται. Είναι τουλάχιστον ανησυχητικό».
Στα βιβλία σας μιλάτε για την Ελλάδα με μια αισιοδοξία. Πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια αισιοδοξίας στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης;
«Η αισιοδοξία είναι πάντα απαραίτητη. Και είναι αλήθεια ότι παρόλο που η ελληνική οικονομία είναι σε κακή κατάσταση, βλέπω πράγματα στην Ελλάδα που με κάνουν να αισθάνομαι αισιόδοξη γι’ αυτήν. Βλέπω, για παράδειγμα, τα καφέ γεμάτα, οι άνθρωποι πίνουν καφέ και κυρίως συζητούν. Η συζήτηση, το να μιλάς για αυτά που σε απασχολούν στη ζωή σου, φαίνεται ότι είναι πολύ σημαντικό για τον Ελληνα. Απ’ την άλλη στις ελληνικές πόλεις και κυρίως στην Αθήνα βλέπω ανθρώπους να ζητιανεύουν, αν και αυτό συμβαίνει περισσότερο στο Λονδίνο. Νομίζω ότι οι Ελληνες βοηθούν ο ένας τον άλλον με αθέατους τρόπους, οι οικογένειες είναι ακόμα δεμένες και υποστηρίζουν τα μέλη τους με κάθε δυνατό τρόπο».
Ποιο μήνυμα θα στέλνατε σήμερα στους Ελληνες;
«Δεν μου αρέσει να δίνω "μηνύματα", είναι κάτι που υπαινίσσεται κάποιας μορφής αυθεντία και κάποια ανωτερότητα».
Εχετε πει ότι όποτε βρίσκεστε στην Ελλάδα ρωτάτε συνέχεια «γιατί;» και ότι οι απαντήσεις αποτελούν την έμπνευση για τα μυθιστορήματά σας. Υπάρχει κάτι που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα και δεν μπορείτε να καταλάβετε για ποιο λόγο συμβαίνει;
«Μου φαίνεται ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι σαν να τις στραγγαλίζουν. Ο μέσος πολίτης στην Ελλάδα θα έπρεπε να είναι εξαιρετικά ικανός με τους αριθμούς για να μπορέσει να καταλάβει το ελληνικό φορολογικό σύστημα. Το πώς, λοιπόν, κάποιος θα καταφέρει να στήσει μια επιχείρηση, να μπορέσει να την αναπτύξει και τελικά να ευημερήσει, ειλικρινά μου προκαλεί αμηχανία. Μοιάζει όχι μόνο εξαντλητικό, αλλά και αποθαρρυντικό. Βλέπω τον κόσμο να αισθάνεται λες και η δική του εκλεγμένη κυβέρνηση δρα εναντίον του, αντί να τον βοηθήσει να ακμάσει. Και ρωτάω: «γιατί;».
Δεν είναι τυχαίο που σας θεωρούμε, πλέον «δική μας». Στο «Νησί» πρωταγωνιστεί η Κρήτη, στο «Νήμα» η Θεσσαλονίκη, στην «Ανατολή» η Κύπρος, στο πιο πρόσφατο «Οι καρτ ποστάλ» η Πελοπόννησος. Η Ελλάδα επανέρχεται ως ιδανικό σκηνικό στα βιβλία σας. Πώς προέκυψε αυτή η ειδυλλιακή σχέση;
«Η σχέση μου με την Ελλάδα ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια. Μάλιστα, μου αρέσει να λέω στους Ελληνες φίλους μου ότι "ήρθα στην Ελλάδα πριν από εσάς!". Η πρώτη μου επίσκεψη έγινε το 1976 και από τότε έρχομαι κάθε χρόνο, αρχικά για διακοπές, έπειτα για ταξίδια και πιο πρόσφατα για έρευνα. Εχω ένα σπίτι στην Κρήτη και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του σίριαλ "Το νησί" παραβρισκόμουν στο πλατό για αρκετούς μήνες. Και για την προώθηση των βιβλίων μου που κυκλοφορούν στα ελληνικά, πραγματοποιώ μεγάλες περιοδείες - κάθε φορά σε 8 ή 9 πόλεις. Αρα, σταδιακά ο χρόνος που περνώ στην Ελλάδα έχει αυξηθεί. Αλλά η πιο απλή εξήγηση είναι ότι μου αρέσει να περνώ τον καιρό μου στη χώρα- αλλιώς δεν θα είχα αυτή τη σχέση. Για εμένα η Ελλάδα είναι πηγή έμπνευσης και ιδεών».
Πώς ξεκινήσατε να γράφετε;
«Δημοσιογραφούσα για πολλά χρόνια και αυτό υπήρξε, αναμφίβολα, το υπόστρωμα για ό,τι έχω γράψει. Αλλά ήταν μόνο όταν επισκέφτηκα τη Σπιναλόγκα, η οποία κάποτε ήταν αποικία λεπρών, που μου ήρθε η έμπνευση να γράψω κάτι μυθιστορηματικό. Αισθάνθηκα ότι εάν έγραφα κάτι το πραγματικό για να περιγράψω στο βρετανικό κοινό αυτό το μέρος, δεν θα λειτουργούσε σωστά. Θα έλλειπε κάτι: Οι άνθρωποι που είχαν νοσηλευτεί στο νησί. Ηθελα αυτοί να έχουν φωνή. Και ο μόνος τρόπος για να συμβεί αυτό, ήταν να επιτρέψω στη φαντασία μου να γίνει δημιουργική και να επινοήσω αυτούς τους χαρακτήρες».
Πώς εμπνευστήκατε το τελευταίο σας βιβλίο «Οι καρτ ποστάλ», το οποίο αποτελεί μία ακόμα ερωτική επιστολή σας στην Ελλάδα;
«Η έμπνευση για τις "Καρτ ποστάλ" πρέπει να αναζητηθεί στον πλούτο του πολιτισμού και των τοπίων της Ελλάδας. Ηθελα να γράψω κάτι για την Ελλάδα όπως είναι σήμερα, που να περιλαμβάνει το φως, το σκοτάδι και τις αντιθέσεις που αυτή η χώρα παρουσιάζει. Η ιδέα για το ταξίδι ενός ανθρώπου σε αυτήν τη μοναδική χώρα είναι ταυτόχρονα και μεταφορική και πραγματική. Είναι ένας ξένος που μαθαίνει να εκτιμά την Ελλάδα και όλα όσα έχει να του προσφέρει από την πρώτη στιγμή. Και όχι μόνο μαθαίνει, αλλά ξαναβρίσκει την επιθυμία να ζει και να αγαπά».
Τα μυθιστορήματά σας είναι μπεστ σέλερ και στην Αγγλία. Έχετε πει ότι οι Αγγλοι αναγνώστες ενδιαφέρονται να μαθαίνουν για την Ελλάδα. Πού νομίζετε ότι οφείλεται αυτό το ενδιαφέρον;
«Η Ελλάδα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις ζωές μας στη Βρετανία - ακόμα και για εκείνους που δεν το συνειδητοποιούν. Είναι τόσα πολλά που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας και προέρχονται από την Ελλάδα: η δημοκρατία, η γλώσσα, οι ορισμοί που διαθέτουμε για την ομορφιά, διάφορες αρχές της αρχιτεκτονικής, η ιατρική, ακόμα και η τέχνη της αφήγησης ιστοριών: Οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι συγκαταλέγονται στις πρώτες ιστορίες που λέμε στα παιδιά. Αρα, γνωρίζουμε ότι επηρεαζόμαστε από την Ελλάδα, παρόλο που δεν το συνειδητοποιούμε πάντα. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι Αγγλοι αναγνώστες ενδιαφέρονται να μαθαίνουν περισσότερα για την Ελλάδα. Και ξέρω ότι πολλοί Αγγλοι αναγνώστες αγαπούν την Ελλάδα, αλλά οι διακοπές των δύο εβδομάδων στη χώρα ενδεχομένως να μη δίνουν αρκετή επίγνωση του τι συμβαίνει. Μόνο μια επιφανειακή ματιά που αφήνει αρκετούς από αυτούς να θέλουν να μάθουν περισσότερα. Ισως εγώ να μπορώ να τους προσφέρω αυτό το κάτι παραπάνω».
Με γοητεύει η σημερινή, ζωντανή Ελλάδα
Τα περισσότερα από τα μυθιστορήματά σας έχουν να κάνουν με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Τι σας ώθησε σε αυτό;
«Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών που επισκεπτόμουν την Ελλάδα ως τουρίστας, πάντοτε πήγαινα σε κάθε αρχαιολογικό προορισμό και στο αντίστοιχο μουσείο. Αυτό είναι κάτι που κάνουν οι περισσότεροι επισκέπτες. Αλλά δεν ήξερα τίποτα για τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας - δεν ήξερα πώς να την ανακαλύψω, πού να κοιτάξω, πότε ξεκίνησε. Δεν γνώριζα τίποτα σχετικά με την οθωμανική κατοχή, τη γερμανική κατοχή ή την χούντα - η έμφαση στην Ελλάδα, από τουριστικής απόψεως, δίδεται στην αρχαία εποχή. Ανακαλύπτοντας τυχαία για πρώτη φορά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ήταν μία αποφασιστική στιγμή που με οδήγησε μπρος και πίσω στη νεότερη ελληνική ιστορία, την οποία ομολογώ ότι τη βρίσκω περισσότερο ενδιαφέρουσα από την αρχαία».
Είστε, κατά κάποιον τρόπο, μέσα από τα βιβλία σας, μία πρέσβειρα της ελληνικής κουλτούρας σε όλον τον κόσμο. Τι είναι αυτό που σας ελκύει στην ελληνική κουλτούρα;
«Σίγουρα υπάρχει η υψηλή κουλτούρα της αρχαιοελληνικής τέχνης που αναντίρρητα είναι ελκυστική και η οποία άνοιξε τον δρόμο στον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά ελληνική κουλτούρα είναι και αυτή της σημερινής Ελλάδας. Το υπέροχο φαγητό, η μουσική, τα τοπία. Αυτή αποτελεί περισσότερο τη ζωντανή πλευρά της Ελλάδας (αντί για την ιστορική). Και με γοητεύει περισσότερο».
Παραμένετε γενναιόδωροι
Εχετε εντοπίσει διαφορές στους Ελληνες πριν και μετά την κρίση;
«Ξέρω ότι πολλοί Ελληνες έχουν κουραστεί με το ότι πρέπει συνεχώς να βρίσκουν λεφτά για να πληρώνουν νέους και απρόσμενους φόρους. Αλλά, στην ουσία, δεν νομίζω ότι είναι διαφορετικοί! Οι Ελληνες παραμένουν γενναιόδωροι και εξακολουθούν -κατά κάποιο τρόπο- να απολαμβάνουν τη ζωή».
